Thôn Trung Lập, xã Tri Trung là địa phương giàu truyền thống văn hóa với những làn điệu dân ca có từ nhiều đời nay. Sinh ra và lớn lên giữa những làn điệu dân ca ngọt ngào, bà Lê Thị Nhuệ Phái từ bé đã thấm đẫm những lời ngân nga của các làn điệu chèo. Từ nhỏ, bà cuốn theo những lời hát, những tà áo tứ thân thướt tha, dáng đi uyển chuyển của những người diễn chèo từ lúc nào không hay. Nghe xong, bà về tự tập hát, tập diễn, chỗ nào không nhớ, không hiểu thì hỏi người khác. Với niềm đam mê chèo, cho nên bà thuộc các làn điệu rất nhanh, hát tròn vành rõ chữ.

Tham gia đội văn nghệ của làng từ năm 13 tuổi, với tinh thần ham học hỏi, bà nhanh chóng nắm được kỹ thuật hát các làn điệu chèo, từ dễ đến khó. Ngày thường thì đi học, đi làm giúp gia đình, cuối tuần bà cùng mọi người luyện tập chăm chỉ và cùng mọi người trong đội thường xuyên dàn dựng những vở chèo ngắn phục vụ người dân trong làng, trong xã.

Lớn lên ở quê hương hát chèo, tình yêu với chèo khiến bà gắn bó cả đời với môn nghệ thuật này, trong khi nhà bà không ai theo cả. Nhưng Bà may mắn được mọi người trong gia đình ủng hộ, tạo điều kiện để thỏa niềm đam mê. Đến năm 19 tuổi, Bà được cử đi học lớp tập hát diễn chèo do huyện Phú Xuyên tổ chức và lớp đạo diễn không chuyên do Sở Văn hóa và Thông tin tỉnh Hà Tây (nay là Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội) tổ chức. Từ đó, bà Nhuệ Phái càng hoạt động tích cực, đóng góp cho phong trào văn hóa chung của làng, xã. Bà cất công sưu tầm nhiều điệu hát chèo, ghi chép lại để luyện tập, dàn dựng những trích đoạn hay; đồng thời động viên nhiều người tham gia đội văn nghệ, tập luyện các tiết mục mới để phục vụ người dân trong xã và quanh vùng.

60 năm gắn bó với làn điệu chèo quê hương, nghệ nhân Lê Thị Nhuệ Phái đã tham gia biểu diễn hàng trăm buổi từ làng, xã đến huyện, thành phố. Không chỉ đam mê với loại hình nghệ thuật này, bà còn nỗ lực lan tỏa đến nhiều người, phát triển đội văn nghệ ngày càng mạnh hơn và sau này góp sức thành lập câu lạc bộ hát chèo của xã.

Với sự nhiệt huyết và khả năng của mình, Bà Lê Thị Nhuệ Phái được người dân trong xã và các vùng lân cận tín nhiệm, nhờ dàn dựng kịch bản, biên đạo múa cho các câu lạc bộ. Không chỉ biểu diễn, bảo tồn chèo cổ, nghệ nhân Nhuệ Phái còn đam mê truyền dạy chèo cho mọi người, nhất là các thế hệ trẻ ở các địa phương. Đối tượng học cũng rất đa dạng, có cả các cháu nhỏ, các bà, các chị, thậm chí là các nam thanh niên.

Nhưng lớp dạy hát chèo của bà lúc nào cũng đông vui, tràn ngập tiếng cười. Hàng trăm người được bà truyền dạy lại tiếp tục tham gia các câu lạc bộ dân ca, mang lời ca, tiếng hát của mình phục vụ cho phong trào văn nghệ chung. Đó chính là nguồn động viên lớn để bà ngày càng nỗ lực truyền dạy và gìn giữ nghệ thuật chèo của quê hương. Hiện, bà đang trực tiếp tham gia lớp truyền dạy Di sản văn hoá phi vật thể hát Chèo năm 2023 do UBND huyện tổ chức.

Việc tham gia trực tiếp truyền dạy truyền dạy cho các thế hệ trẻ nhằm mục đích giữ gìn, bảo tồn, kế thừa và phát huy giá trị của các di sản văn hóa phi vật thể truyền thống của địa phương. Phấn khởi khi được tham gia lớp truyền dạy Di sản văn hoá phi vật thể hát Chèo, Em Nguyễn Hiền Anh – 11 tuổi bày tỏ: “Từ nhỏ em đã yêu thích và đam mê với hát chèo. Được học hát chèo do huyện và xã tổ chức em cảm thấy rất vui. Em sẽ cố gắng mang hết khả năng của mình để có thể học hỏi, trau dồi các kỹ năng trong loại hình di sản dân gian độc đáo này. Em cũng mong muốn sẽ lưu giữ và bảo tồn nghệ thuật hát chèo của quê hương để nhiều người biết đến hơn”…

Đến nay khi nhiều tuổi, Bà Lê Thị Nhuệ Phái vẫn thường xuyên duy trì các phong trào ở xã Tri Trung và tham gia Chi hội văn nghệ dân gian của Câu lạc bộ văn nghệ Đài Tiếng nói Việt Nam, Câu lạc bộ Người yêu ca nhạc của Cung Văn hóa hữu nghị Việt-Xô, Câu lạc bộ dân ca quận Tây Hồ…

Với sự đóng góp không mệt mỏi cho nghệ thuật truyền thống, nghệ nhân Lê Thị Nhuệ Phái đã đoạt nhiều huy chương qua các kỳ hội diễn. Năm 2022, bà vinh dự được trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú./.

Thanh Xuân – TTVHTT&TT

Admin